Lokacija

Uzice je grad koji se nalazi u zapadnom delu Srbije. Najveci je grad i administrativni centar Zlatiborskog okruga. Geografski polozaj mu je takav da se nalazi otprilike na pola puta izmedju Beograda i Podgorice i izmedju Sarajeva i Nisa. Kroz Uzice protice reka Djetinja. Pruga Beograd – Bar, koja spaja Crnogorsko primorje sa severnim delovima zemlje, takodje prolazi kroz Uzice. Nadmorska visina je 411 metara iznad nivoa mora. U neposrednoj blizini Uzica se nalaze dve, po mnogima najlepse planine u Srbiji, Zlatibor i Tara.

Turbulentna istorija

Prema ostacima materijalne kulture, užički kraj bio je naseljen u praistorijsko doba. Nalazišta neolitskog perioda otkrivena su na velikom broju lokaliteta (pećina Megara, u južnom delu sela Stapari, Potpećka pećina u selu Potpeć). Krajem XII veka Užice sa okolinom ulazi u sastav Nemanjine srednjovekovne feudalne države, što potvrđuje i povelja manastira Studenice iz 1196. godine.

Prvi siguran pomen Užica nađen je u dokumentu iz Dubrovačkog arhiva od 9. oktobra 1329. godine. Polovinom XIV veka širim područjem Užica upravljao je Vojislav Vojinović, a po njegovoj smrti, vlast je preuzeo Nikola Altomanović. Šireći svoju vlast i teritoriju ugrožavao je Dubrovnik, bosanskog bana Tvrtka i kneza Lazara. Udruženim snagama knez Lazar i bosanski ban Tvrtko su uhvatili Nikolu Altomanovića 1373. godine i oslepeli ga. Užički kraj od tada je u sastavu države kneza Lazara. Posle pada srpske despotovine osvojili su ga Turci. U XVI veku Užice je bilo središte nahije i kadiluka, a tokom XVII veka postao je značajno zanatsko i kulturno središte.

U vreme austro-turskih ratova, krajem XVII i u XVIII veku, grad je postao velika vojna baza, a u vreme Prvog srpskog ustanka značajno vojno i strategijsko mesto. Srpski ustanici oslobodili su  užičku varoš 1805. godine, a 1807. tvrđavu. Užice je postalo važan ustanički centar. Posle sloma Prvog srpskog ustanka, 1813. godine, ponovo je palo pod tursku vlast. Konačno je oslobođeno 1862. godine.

Prema prvom sačuvanom popisu stanovništva posle iseljavanja Turaka, u Užicu je bilo 3163 stanovnika. Usvajanjem urbanističkog plana 1871. godine otpočela je njegova intenzivna gradnja. Varoš ekonomski jača, cvetaju zanatstvo i trgovina, osnivaju se esnafi.

Posle završetka Balkanskih i Prvog svetskog rata u Užicu se ubrzano počela obnavljati proizvodnja i industrija. Osnovana je Fabrika za preradu kože u Vrelima, železnička Kolska radionica, a 1928. u grad je iz Slovenije preseljena Fabrika oružja i municije Jakova Pošingera (danas “Prvi Partizan”- Namenska proizvodnja).

Razvijala se putna i železnička mreža: pruga Užice – Vardište, put Užice – Kraljeve Vode na Zlatiboru, put Užice – Kadinjača – Bajina Bašta.

U periodu Drugog svetskog rata 1941-1945, Užice je bilo središte značajnih istorijskih događaja (Užička republika).

Posle Drugog svetskog rata grad se polako razvija u veliki privredni i kulturni  centar zapadne Srbije. U gradu postoje osnovne, srednje i visoke škole, Učiteljski fakultet, Narodno pozorište, Narodni muzej, Istorijski arhiv, Gradska galerija, Narodna biblioteka.

Izvrsna hrana

Ako volite da dobro pojedete i popijete, na pravom ste mestu! Mnogo pre nego što su i znali za reč “brend“ Uzicani su trošili svoje suvomesnate i mlečne proizvode i ne sluteći koliko dobrih „brendova“ se krije na njihovoj trpezi.

Tradicionalna i prirodna, zdrava hrana je zaštitni znak užičkog kraja. Pršuta, svinjska i goveđa, slanina, kobasica, stelja, mlečni proizvodi: sir, kajmak, kiselo mleko – užički su specijaliteti spravljani na tradicionalan način od najkvalitetnijeg mesa i punomasnog mleka. Uz domaću proju, zamešenu od „projinog brašna“ predstavljaju uobičajeno užičko predjelo, ovde više znano kao „meze“.

Od mirisa i ukusa ovog blagorodnog kraja nastaju gurmanske đakonije koje vode u čist hedonizam. Ovde ćete naućiti da se ne jede samo da se utoli glad već da se u hrani uživa.

Uzice je jedinstveno po specijalitetu koji je nastao i moze se probati jedino u Uzicu i uzickom kraju. Reč je o svima već dobro poznatoj užičkoj komplet lepinji, poznatoj i kao lepinja „sa sve”.

Prirodne lepote

Senovite i bujne četinarske i listopadne šume, prozirne i plahe planinske reke, penušavi vodopadi i kristalno čisti izvori, zatalasane visoravni, gorostasni planinski vrhovi koji vas spajaju sa nebeskim plavetnilom – to je užički kraj! U takvom ambijentu nude se aktivnosti koje spasavaju od stresa gradske vreve i ubacuju u blaženstvo čistog vazduha, među ljude gostoljubive i srdačne.

Već na trećem kilometru od centra grada, počinje živopisna klisura reke Đetinje koja u svom centralnom delu gradi atraktivan kanjon. Klisura Đetinje je proglašena Predelom izuzetnih odlika i označena je kao prirodno dobro od velikog značaja. Čitavu oblast karakteriše vrlo dinamična morfologija sa brojnim pećinama, vrtačama, škrapama ostenjacima… Klisura Đetinje i u biološkom i biogeografskom smislu je prostor sa nizom ekoloških specifičnosti. Njena autohtonost i bogatstvo se ogledaju kroz prisustvo velikog broja endemičnih, subendemičnih i reliktnih biljnih vrsta, a u pogledu životinjskog sveta posebno se izdvaja fauna dnevnih leptira koja predstavlja jednu od najbogatijih u Srbiji – 17 vrsta se nalazi na listi taksona Crvene knjige dnevnih leptira Srbije.

Na širem području klisure je registrovano i bogato spomeničko nasleđe: dobro sačuvano naselje iz doba neolita ”Gradina” koje je jedno od najznačajnijih naselja ovog  perioda u jugozapadnoj Srbiji, kao i srednjovekovni grad i nekropola na lokalitetu ”Mala gradina”.

Poseban prostor jedinstvene lepote je i Plaža na Đetinji ispod Starog grada. Ona je istovremeno i šetalište i staza zdravlja. Ovo mesto  je  oaza radosti i uživanja usred grada.

Rakija

Užicki kraj je poznat po uzgajanju šljive i proizvodnji rakije, a već po pradedovskoj tradiciji svaki seljak iz užičkog kraja proizvodi neku od rakija – šljivovicu, jabukovaču, kruškovaču, nanovaču, drenovaču, klekovaču, dudovaču… Nadaleko su poznate sorte šljiva koje daju dobru rakiju, kao što je trnovača, ranka, i jakaljka u bajinobaštanskom kraju.

Veliki broj stabala šljive je prisutan u užičkom kraju, a oko 99 odsto njenog roda upotrebljava se za proizvodnju rakije. Isto tako, 85 odsto zasada je pod rakijskim šljivama, a i od ostalih 10 do 15 odsto zasada kvalitetnijih sorti najmanji deo upotrebljava se za stonu potrošnju i preradu.